نشست تخصصی بانکداری دیجیتال توسط هلدینگ جامپ برگزار شد
نشست تخصصی بانکداری دیجیتال و تله‌های پیش روی آن با نگاهی بر نقش عوامل مختلف نظیر هوش مصنوعی و رگولاتوری در بخش علمی دهمین رویداد تراکنش ایران برگزار شد.
نشست تخصصی بانکداری دیجیتال با سخنرانی کاظم دهقان مدیرعامل هلدینگ فناوری اطلاعات بانک ایران زمین (جامپ)، سید مهدی حسینی قائم مقام مدیرعامل بانک سپه، محمد فرجود مدیرعامل هلدینگ سرمایه‌گذاری نوترا و محمدحسین محمودی معاون فناوری اطلاعات بانک ملت برگزار شد.
کاظم دهقان مدیرعامل هلدینگ جهان ارقام پارس به عنوان مدیر این نشست سخنان خود را در ابتدا با تعریفی از چالش‌ها و تله‌های پیش روی بانکداری دیجیتال آغاز کرد.
وی اظهار داشت که با وجود اقبال به این مدل بانکداری، جا دارد بر چالش‌ها، تله‌ها و مخاطرات این حوزه تمرکز شود.
وی با اشاره به اینکه اقتصاد دیجیتال فراگیر شده و ما در ایران، سبک زندگی دیجیتال را تجربه کرده‌ایم و در برخی زمینه ها فاصله چندانی با کشورهای اطراف نداریم، خاطرنشان کرد: ما چشم‌اندازی داشته‌ایم و با اتکا به آن به سوی تحول دیجیتال حرکت کرده‌ایم که فرصتی برای همه در این صنعت مهیا کرده است.
دهقان با ذکر این نکته که هزینه هنگفت شعب بانکها برای شبکه بانکی و ملاحظات پیچیده، اقتصاد بانکی را تهدید می‌کند، اظهار داشت: در این نشست در مورد این چالش‌ها به گفتگو می پردازیم.
وی تشریح کرد: فناوری ممکن است ما را غافلگیر کند و موضوعاتی مانند هزینه بانکها در حوزه تامین زیز ساخت و مراکز داده، تسهیلات‌دهی آسان، رگولاتوری، ملاحظات فرهنگی و منابع انسانی مواردی هستند که باید در مورد آنها صحبت کرد.
محمد فرجود مدیرعامل هلدینگ سرمایه‌گذاری نوترا گفت: بانکداری دیجیتال یکی از موضوعاتی است که در چند سال اخیر مدام درباره آن حرف زده می‌شود و حوزه بانکی در این زمینه پیشرو بوده و شاهد آثار آن نیز هستیم.
وی با ذکر این نکته که بانکداری دیجیتال لزوماً به معنی «نئو بانک» و امثال آن نیست، تشریح کرد: در واقع باید دید چند درصد از درآمد بانکها از حوزه بانکداری دیجیتال به دست می‌آید، چقدر منابع جذب می‌کند و در هیات مدیره بانکها چند متخصص در زمینه بانکداری دیجیتال داریم.
وی با اشاره به اینکه این امر در مورد سازمان‌های دولتی و خصوصی تفاوتی نمی‌کند، گفت: امروزه شاهد چنین تصویری در هیات مدیره بانکها نیستیم، البته در حال حرکت به سمت آن هستیم، اما تا رسیدن به آن فاصله زیادی داریم.
فرجود اضافه کرد، در حوزه بانکداری دیجیتال باید به سه موضوع توجه کرد؛ اول اینکه سطح بلوغ سازمان در چه سطحی است، دوم اینکه آیا این امر یک پروژه است یا خط کسب و کار و سوم اینکه هسته کسب و کارِ بانک‌های ما چقدر دیجیتالی است.
وی مهمترین کار هلدینگ متبوع قبلی خود را بهینه‌سازی نحوه توزیع محصولات، مشتری‌محوری، ایجاد چابکی، ایجاد اکوسیستم‌ها و مشارکت با فینتک‌ها در ارائه خدمات نام برد.
فرجود درباره هوش مصنوعی نیز اذعان داشت که در این حوزه باید دید مدیر برای توسعه هوش مصنوعی در خدمات خود و مبتنی بودن خدمات و محصولات خود بر هوش مصنوعی، چقدر تلاش می‌کند.
در ادامه محمد حسین محمودی معاون فناوری اطلاعات بانک ملت در پاسخ گفت: در کسب و کار اگر بخواهیم درست عمل کنیم باید به یک مثلث توجه داشته باشیم. اینکه چه چیزی ارائه می‌دهیم، مشتری‌مان کیست و آیا شناخت دقیق و درست از مشتری داریم؟
محمودی در ادامه به سه تله بزرگ بر سر راه بانکداری دیجیتال اشاره کرد که اولی متمرکز بر عرضه یک محصول بدون توجه به ساختار ارائه خدمت و در نهایت تجربه ناخوشایند مشتری است که باعث می‌شود پروژه با شکست مواجه شود.
وی تله دوم را «فناوری» دانست و گفت: همه فکر می‌کنند همه چیز با بلاکچین و هوش مصنوعی حل می‌شود، اما مسئله این است که باید از فناوری به اندازه بلوغ سازمان انتظار داشت. این مسئله‌ای است که اگر مدیریت نشود یک تله بزرگ خواهد بود که شکست به بار می‌آورد.
محمودی از ساختار و سازمان و فرهنگ سازمان به عنوان تله سوم نام برد. وی در توضیح آن گفت: اگر در تحول دیجیتالی به مفهوم می‌پردازیم، باید ببینیم آیا مدیر یک محصول اختیار لازم را در توسعه آن دارد یا باید برای همه چیز با مدیر ارشد خود هماهنگ کند. تا زمانی که این فرهنگ جا نیفتد هیچ چیز درست نمی‌شود.
سید مهدی حسینی قائم مقام مدیرعامل بانک سپه با اشاره به وجود تفاوت میان چالش‌ها و تله‌های بانکداری دیجیتال، بر لزوم تهیه برنامه و اتخاذ راهبرد درست برای غلبه بر این موانع تصریح کرد.
حسینی با ذکر این نکته که چالش‌ها معمولاً به مشکلات اجرایی باز می‌گردند، ولی تله مواجهه با حملات غافلگیر کننده است، خاطرنشان کرد: برای غلبه بر چالش‌ها به برنامه نیاز است، در حالی که برای مواجهه با تله‌ها به راهبرد و تشخیص نیاز داریم.
وی افزود: چالش، حل مسئله می‌خواهد، اما در مورد تله، به اجتناب از آن فکر می‌کنیم.
وی در مورد نقش شعب در توسعه بانکداری دیجیتال نیز افزود: چالش‌های فناوری و بلوغ سازمانی و گسترش شبکه شعب نیازمند بازآفرینی نقش شعب در زمان اجرای تحول دیجیتال است.
حسینی سپس ۸ مورد از مهمترین چالش‌های تحول دیجیتال را شامل ملاحظات مربوط به بازگشت سرمایه، تله متناسب‌سازی، چالش‌های ترس از جا ماندن، چالش‌های امنیت سایبری، پیچیدگی فناوری، مسائل قانونی و نظارتی، چالش‌های مدیریت تحول سازمانی و وابستگی به ارائه دهندگان فناوری برشمرد و سپس به توضیح هر یک از آنها پرداخت.
کاظم دهقان در نیمه دوم این نشست به یکی از ملاحظات اساسی در بانکداری دیجیتال یعنی نقش رگولاتوری به خصوص بانک مرکزی پرداخت.
وی با اشاره به اینکه رگولاتورها پشت کسب و کارها حرکت می‌کنند، مسیر توسعه را ترسیم می‌کنند و در حوزه کنترل و نظارت نقش دارند، اذعان داشت که نقش آنها نباید بازدارندگی باشد.
وی افزود جامعه بدون رگولاتوری قابل تصور نیست، اما رگولاتورهایی که مقرراتی وضع می‌کنند که دست و پای کسب و کارها را می‌بندد، کار کسب و کارها را پیچیده می‌کنند.
در ادامه فرجود رئیس کمیسیون بانکداری دیجیتال نصر تهران در سخنانی گفت: وقتی از بانکداری دیجیتال حرف می‌زنیم، منظور ما فقط بانکها نیستند. باید دید وضع رگولاتوری در ایران چگونه است.
وی افزود: نقش رگولاتور باید منجر به توسعه فناوری شود و به عنوان یک رابط برای توسعه کسب و کارها عمل کند.
فرجود با اشاره به اینکه رگولاتوری در جهان کاری سخت است و در ایران سخت‌تر، گفت: رگولاتوری در بانکداری دیجیتال فقط بر عهده بانک مرکزی نیست.
وی افزود: رگولاتوری باید مشارکتی، زمینه‌ساز و توانمندساز باشد و در عین حال محدودکننده نیز نباشد.
فرجود با ذکر این نکته که بانکداری دیجیتال در اکوسیستم‌ها شکل می‌گیرد و بانک باید تعاملاتش را با کسب و کارها تنظیم کند، گفت: چالش این است که خود بانکها نمی‌توانند کار متفاوتی انجام دهند. وقتی هم که می‌خواهند مشارکت کنند، با چالش‌های رگولاتور مواجه می‌شوند و می‌دانیم که رگولاتورها معمولاً عقب‌تر از فناوری هستند.
فرجود با انتقاد از اینکه فضای گفتگو با رگولاتورها نیز محدود است، عنوان کرد که کسب و کارها باید راه خودشان را پیدا کنند، اگرچه نیازمند این هستیم که صداها شنیده شود.
وی در پایان گفت: راه حل توسعه بانکداری دیجیتال مبتنی بر رگولاتوری مشارکتی است تا ابتدا فناوری توسعه پیدا کند و سپس رگولاتوری شود.
کاظم دهقان در بخش بعدی به انتقاد از عدم حضور کسب و کارهای مختلف در فضای بانکی پرداخت و با ذکر این موضوع که تعداد کارت‌های بانکی در دست مردم بسیار زیاد است و هر فرد چندین کارت بانکی دارد و منابع بانکها برای جذب سرمایه افراد صرف می‌شود، اشاره داشت که بانک‌های ما تخصصی نیستند و عدم وجود جامعه مخاطبین برایشان مشکل ایجاد می‌کند.
وی افزود: ما با فرآیند وام و قرض و تامین مالی خرد مواجهیم که آن را به فال نیک می‌گیریم، اما آیا رقابت بانکها بر سر جذب مشتریان واقعاً بر اساس تحلیل درستی انجام شده است؟
دهقان با ذکر این پرسش که آیا اعطای وام‌های کم‌بهره و امور این چنینی برای بانکها سودآور است، هشدار داد که به نظر می‌رسد به نوعی در حال بازگشت به دهه ۹۰ هستیم که بانکها بر سر استقرار دستگاه‌های پوز با هم رقابت می‌کردند.
محمودی معاون فناوری اطلاعات بانک ملت با تایید سخنان دهقان گفت: باید دید مسیر بانکها به چه سمتی است. بانکها سپرده جمع می‌کنند، اعتبار تخصیص می‌دهند و به سیستم پرداخت کشور کمک می‌کنند، اما در این میان این فینتک‌ها بودند که توانستند این خدمات را با کیفیت بیشتر و هزینه کمتر به مشتریان ارائه بدهند و این می‌تواند به بانکها آسیب بزند.
وی در ادامه با اشاره به اینکه داده‌های ما کامل و در دسترس نیستند، گفت: داده‌های رتبه‌بندی ایرانیان کامل نیست و نمره اعتبارسنجی درستی نداریم و این بدون همراهی بانکها محقق نخواهد شد.
محمودی افزود: می‌بینیم که فینتک‌ها در حال حاضر به چک صیادی یا ضامن‌های سازمان‌های دولتی تکیه دارند و اگر این مدل توسعه پیدا کند، نظام بانکی کشور باید روی بهبود سامانه اعتبارسنجی و داده‌ها متمرکز شود تا آنها را در اختیار کسب و کارها قرار دهد.
وی در پایان سخنان خود گفت: ما باید به سمتی برویم که بتوانیم در لحظه به مشتریان اعتبار بدهیم.
کاظم دهقان سپس درباره کنترل پول و مدیریت ریسک که از مهمترین امور بانکی است، سخن گفت.
وی خاطرنشان کرد که روش درست در آینده جز با اعتبارسنجی دقیق و مدیریت ریسک محقق نمی‌شود.
او همچنین این پرسش را مطرح کرد که هوش مصنوعی می‌تواند کمک‌هایی را در زمینه ارائه خدمات انجام دهد.
دهقان با ذکر این نکته که ما با بانک‌هایی مواجه هستیم که تسهیلات‌دهی آنها از سودآوری فاصله گرفته است گفت: هزینه توسعه محصولات، مسیر توسعه بانک را با اختلال مواجه می‌کند.
سید مهدی حسینی در پاسخ گفت: وقتی از تحول دیجیتال حرف می‌زنیم، می‌بینیم که رگولاتور به پارادایم شیفت توجه نکرده است.
وی با اشاره به اینکه تله‌ها باید پذیرفته شود، گفت: رگولاتور باید هوشمند و همراه جلو بیاید و پیشگیری‌کننده باشد. ابتدا اجازه دهد تا فناوری پیش برود، سپس قانون‌گذاری کند، چرا که اگر قانون گذاری هوشمندانه نباشد، موجب می‌شود رگولاتور رویکرد توقف را پیش بگیرد و در حال حاضر شاهدیم که ورود غیر همراه رگولاتور مشکل درست کرده است.
سپس کاظم دهقان با تاکید بر ظرفیت‌های بی‌بدیل هوش مصنوعی خاطرنشان کرد که هوش مصنوعی می‌تواند در حوزه‌های مختلف، عملیات بانکی را جدا از ارتباط با مشتری، مدیریت کند.
وی با اشاره به اینکه در آینده نزدیک، هوشمندسازی بانکداری را خواهیم داشت، گفت: بلاکچین یک پارادایم شیفت جدید است و شرکت‌های فینتک با استفاده از ظرفیت‌های بیومتریک، اینترنت اشیاء و سرویس‌هایی که بانکها میتوانند ارائه دهند، میتوانند از آن بهره‌مند شوند.
سپس برگزارکنندگان این نشست به جمع‌بندی صحبت‌های خود پرداختند.
ابتدا محمد فرجود در مورد آینده بانکداری دیجیتال چند پیش‌بینی انجام داد.
وی گفت حوزه خدمات بانکی برای ارائه خدمات نیازمند بهبود است و اکنون نیز وقت رسیدگی به آن است. بانکها نیز با پدیده بانکداری باز مواجه می‌شوند و چون نتوانسته‌اند دیجیتالی شوند مشارکت بانکها با اکوسیستم‌های دیجیتال بیشتر خواهد شد.
وی افزود: ما هنوز در استفاده از ظرفیت هوش مصنوعی در حال برداشتن گام‌های اول هستیم، اما زمان کم است و اگر می‌خواهیم اتفاق خوبی در کسب و کارها رخ دهد، بانکها باید با این موج همراه شوند و سرمایه‌گذاری خیلی جدی‌تری در این عرصه داشته باشند.
وی خاطرنشان کرد: ما باید تجربیات خود را برای رگولاتورها بازگو کنیم و مشکلات و نیازهایمان را به آنها بگوییم.
فرجود اظهار داشت که امیدوار است سال آینده چند تجربه خوب در هوش مصنوعی داشته باشیم، چرا که بخش زیادی از کسب و کارها خواسته یا ناخواسته با هوش مصنوعی درگیر خواهند شد که اگر این چنین نشود، تهدیدآمیز خواهد بود.
وی در پایان اشاره کرد: تحول دیجیتال در همه صنایع از جمله صنعت بانکداری سخت و زمانبر است و اگر به این نکته مشرف باشیم که این مسیر پیچیده است و در حال طی آن هستیم، تحمل بیشتر خواهد شد. ضمن اینکه بزرگترین مشکل ما این است که طول عمر مدیریتی در ایران کم است.
محمودی نیز در جمع‌بندی سخنان خود گفت تا یکی دو سال قبل، اعطای تسهیلات بدون ضامن بسیار دشوار و آوانگارد بود.
وی افزود که بانکها برای افزایش سود و افزایش سود پایدار تلاش می‌کنند و در این راه می‌خواهند هزینه کمتری برای ارائه خدمات بپردازند.
وی در پایان گفت: بانکها باید با مشارکت بخش خصوصی، خدمات را در متن زندگی مردم ارائه کنند.
حسینی نیز در بخش جمع‌بندی از رگولاتورها خواست باهوش و همراه باشند.
وی با اشاره به اینکه چرخ را نباید مجدداً اختراع کنیم گفت: باید از استانداردهای تجربه شده استفاده شود و بانکها راهی جز داده‌محوری و استفاده از فناوری‌های نوین ندارند.
در نهایت، کاظم دهقان با تشکر و قدردانی از حضور مهمانان و حضار، این نشست را به پایان رساند.
بنابراین گزارش، «مگذارید دگر برسر راهم تله‌ای» عنوان نشست تخصصی «بانکداری دیجیتال و تله های پیش رو» که با حمایت و مدیریت هلدینگ جامپ روز سه شنبه ۱۸ دی ماه در بخش علمی دهمین رویداد تراکنش ایران برگزار شد.
نظر شما