صفحه اقتصاد گزارش می دهد؛
آیا کروز کنترل ایران خودرو را به دست می‌گیرد؟ | افشاگری بزرگ درباره فساد مدیریتی در ایران خودرو
فساد، ناکارآمدی و بازی‌های پشت پرده در ایران خودرو چه زمانی پایان می‌یابد؟واگذاری ایران خودرو به کروز، کلید نجات یا آغاز بحرانی تازه؟در این گزارش اختصاصی از صفحه اقتصاد به ابهامات پاسخ داده شد.
واگذاری ایران خودرو به بخش خصوصی و به‌ویژه کنسرسیوم کروز، موضوعی است که این روزها در محافل اقتصادی و رسانه‌ای کشور بسیار داغ شده است.
ایران خودرو، به‌عنوان بزرگ‌ترین خودروساز کشور، سال‌هاست با مشکلات مالی و مدیریتی دست‌وپنجه نرم می‌کند و اینک بحث انتقال مدیریت آن به بخش خصوصی جدی‌تر از همیشه مطرح شده است. اما این فرآیند چه موانع و پیامدهایی دارد؟ در این گزارش، ابعاد مختلف این ماجرا را به‌تفصیل بررسی می‌کنیم.
چرا واگذاری ایران خودرو ضروری است؟
در سال‌های اخیر، ایران خودرو به یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های زیان‌ده در کشور تبدیل شده است. بر اساس آمارهای رسمی، این شرکت تنها در شش ماهه اول امسال بیش از ۱۲ هزار میلیارد تومان ضرر کرده است و زیان انباشته آن به رقم سرسام‌آور ۱۲۰ هزار میلیارد تومان رسیده است. اما چرا چنین شرکتی همچنان در دست مدیریت دولتی باقی مانده است؟
این زیان‌دهی ادامه‌دار به‌دلیل ساختار مدیریتی ناکارآمد و دولتی بودن مدیریت شرکت است.
در حالی که اصل ۴۴ قانون اساسی، دولت را ملزم به واگذاری سهام و مدیریت شرکت‌های بزرگ به بخش خصوصی کرده، اما در عمل این اتفاق برای ایران خودرو نیفتاده است. دولت حتی پس از فروش بخشی از سهام خود، از طریق شرکت‌های زیرمجموعه و سهام تودلی، همچنان کنترل مدیریت این شرکت را در دست دارد.
ایران خودرو چگونه به دولت وابسته ماند؟
طبق اصل ۴۴، دولت در سال ۱۳۸۷ بخشی از سهام شرکت‌های بزرگ از جمله ایران خودرو و سایپا را در بورس عرضه کرد. اما به‌جای واگذاری واقعی به بخش خصوصی، دولت از طریق شرکت‌های زیرمجموعه خود و ایجاد یک چرخه سهام‌داری پیچیده، همچنان کنترل مدیریتی این شرکت‌ها را حفظ کرد.
به این ترتیب، دولت با داشتن تنها ۵ درصد سهام مستقیم در ایران خودرو، از طریق سهام تودلی و وابسته، تصمیم‌گیرنده اصلی باقی ماند.
از سوی دیگر، کنسرسیوم کروز که در زمینه قطعه‌سازی و خودروسازی فعال است، با خرید ۳۰ درصد از سهام ایران خودرو به بزرگ‌ترین سهامدار خصوصی این شرکت تبدیل شد. اما دولت تاکنون اجازه نداده است که این بخش خصوصی مدیریت ایران خودرو را به دست بگیرد.
نقش کروز و بهمن در آینده ایران خودرو
شرکت کروز و گروه بهمن به‌عنوان دو بازیگر اصلی بخش خصوصی در صنعت خودرو، تجربه موفقی در مدیریت و توسعه داشته‌اند.
تجربه گروه بهمن در خصوصی‌سازی
گروه بهمن، که فعالیت خود را از سال ۱۳۳۱ آغاز کرده بود، پس از سال‌ها مدیریت دولتی در سال ۱۳۹۵ به بخش خصوصی واگذار شد. یکی از نگرانی‌های اصلی درباره خصوصی‌سازی، کاهش اشتغال و اخراج کارکنان است. اما تجربه گروه بهمن نشان داد که این نگرانی‌ها بی‌اساس است.
پیش از خصوصی‌سازی، تعداد کارکنان گروه بهمن ۳۶۶۸ نفر بود، اما پس از خصوصی‌سازی این تعداد به ۷۳۶۶ نفر افزایش یافت. این یعنی تعداد کارکنان گروه بهمن دو برابر شد و این شرکت به یکی از موفق‌ترین شرکت‌های خصوصی کشور تبدیل شد.
تجربه کروز در قطعه‌سازی
شرکت کروز نیز بزرگ‌ترین قطعه‌ساز خودرویی در غرب آسیا است که سالانه ۶۰ میلیون قطعه تولید می‌کند. این شرکت سهم عمده‌ای در تأمین قطعات ایران خودرو و سایپا دارد و به‌دلیل تخصص بالا در این حوزه، یکی از گزینه‌های اصلی برای مدیریت ایران خودرو محسوب می‌شود.
آیا خصوصی‌سازی ایران خودرو منجر به بیکاری کارکنان می‌شود؟
یکی از نگرانی‌های اصلی درباره واگذاری ایران خودرو به بخش خصوصی، بیکاری کارکنان این شرکت است. اما تجربه گروه بهمن نشان داد که خصوصی‌سازی نه‌تنها منجر به کاهش اشتغال نمی‌شود، بلکه می‌تواند فرصت‌های شغلی بیشتری نیز ایجاد کند.
در واقع، شرکت‌های خصوصی به‌دلیل سودمحور بودن، تلاش می‌کنند بهره‌وری و تولید را افزایش دهند و این امر نیازمند جذب نیروی انسانی بیشتر است.
مشکلات مدیریت دولتی در ایران خودرو
یکی از دلایل اصلی ناکارآمدی ایران خودرو، مدیریت دولتی آن است. مدیران دولتی به‌دلیل وابستگی به ساختارهای سیاسی، آزادی عمل لازم برای اتخاذ تصمیمات اقتصادی مناسب را ندارند.
مدیریت دولتی مشکلاتی مانند بروکراسی پیچیده، عدم ثبات مدیریتی، تورم نیروی انسانی و تصمیم‌گیری‌های سیاسی را به همراه دارد. در مقابل، بخش خصوصی به‌دلیل سودمحور بودن، تصمیمات اقتصادی مناسب‌تری اتخاذ می‌کند و می‌تواند بهره‌وری را افزایش دهد.
نظر حاکمیت درباره واگذاری ایران خودرو
حاکمیت نیز بر لزوم واگذاری مدیریت ایران خودرو به بخش خصوصی تأکید دارد.
رهبر معظم انقلاب اسلامی در بهمن سال گذشته، در جریان بازدید از نمایشگاه تولید داخل، بر ضرورت واگذاری مدیریت شرکت‌های دولتی به بخش خصوصی تأکید کردند. ایشان فرمودند: «منطق ندارد که با وجود سهم اندک دولت، مدیریت در اختیار دولت باشد. باید مدیریت به خود سهامداران و مردم سپرده شود.»
آیت‌الله رئیسی، رئیس‌جمهور سابق، و مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور فعلی نیز بارها بر لزوم کاهش تصدی‌گری دولت و واگذاری مدیریت شرکت‌های زیان‌ده به بخش خصوصی تأکید کرده‌اند.
پاسخ به شبهات درباره خصوصی‌سازی ایران خودرو
یکی از شبهات رایج درباره خصوصی‌سازی، این است که بخش خصوصی قصد دارد ایران خودرو را تعطیل کند و به واردات خودرو روی بیاورد. اما این ادعا نادرست است.
بخش خصوصی به‌دنبال توسعه تولید داخلی و افزایش کیفیت محصولات است. تجربه نشان داده است که واردات خودرو مشکلاتی مانند تأمین قطعات یدکی، خدمات پس از فروش و هزینه‌های بالا را به همراه دارد. بنابراین، تعطیلی ایران خودرو و روی آوردن به واردات خودرو منطقی نیست.
جدول مقایسه وضعیت ایران خودرو و گروه بهمن پیش و پس از خصوصی‌سازی
| شاخص | گروه بهمن قبل از خصوصی‌سازی | گروه بهمن بعد از خصوصی‌سازی |
|---|---|---|
| تعداد کارکنان | ۳۶۶۸ نفر | ۷۳۶۶ نفر |
| مساحت کارخانه | ۲۵ هکتار | ۱۶۳ هکتار |
| سهم بازار خودروهای تجاری | ۵ درصد | ۲۵ درصد |
آیا واگذاری ایران خودرو به بخش خصوصی منجر به بیکاری می‌شود؟
خیر، تجربه گروه بهمن نشان داده که خصوصی‌سازی به افزایش اشتغال منجر می‌شود.
آیا دولت سهم زیادی در ایران خودرو دارد؟
خیر، دولت فقط ۵ درصد سهام مستقیم دارد اما از طریق سهام تودلی مدیریت را کنترل می‌کند.
آیا کروز بزرگ‌ترین قطعه‌ساز کشور است؟
بله، کروز بزرگ‌ترین قطعه‌ساز خودرویی در غرب آسیاست.
چرا مدیریت دولتی ناکارآمد است؟
به‌دلیل بروکراسی پیچیده و عدم ثبات مدیریتی.
آیا خصوصی‌سازی منجر به تعطیلی ایران خودرو می‌شود؟
خیر، بخش خصوصی به‌دنبال توسعه تولید داخلی است.
چرا حاکمیت از واگذاری حمایت می‌کند؟
به‌دلیل ناکارآمدی مدیریت دولتی و ضرورت افزایش بهره‌وری.
چرا دولت اجازه مدیریت به بخش خصوصی نمی‌دهد؟
به‌دلیل منافع سیاسی و حفظ صندلی‌های مدیریتی.
آیا واردات خودرو مشکلات را حل می‌کند؟
خیر، واردات مشکلات جدیدی ایجاد می‌کند.
چرا گروه بهمن گزینه مناسبی برای مدیریت است؟
به‌دلیل تجربه موفق در خودروسازی و قطعه‌سازی.
آیا رهبر انقلاب از واگذاری حمایت کرده‌اند؟
بله، ایشان بر واگذاری مدیریت تأکید داشته‌اند.
آیا زیان ایران خودرو ادامه دارد؟
بله، زیان انباشته آن به ۱۲۰ هزار میلیارد تومان رسیده است.
چرا خصوصی‌سازی ایران خودرو مهم است؟
به‌دلیل افزایش بهره‌وری و کاهش زیان‌دهی.
آیا دولت در تصمیمات ایران خودرو دخالت می‌کند؟
بله، مدیریت ایران خودرو تحت کنترل دولت است.
آیا خصوصی‌سازی باعث افزایش تولید می‌شود؟
بله، تجربه نشان داده که تولید افزایش می‌یابد.
آیا ایران خودرو به کروز واگذار شده است؟
هنوز خیر، اما این موضوع در دست بررسی است.
نظر شما