گرد و غبار نفس‌ها در استان گلستان، بهشت گردشگری ایران را به شمارش انداخت

مردم ساکن پایتخت و دیگر شهرهای کشور هیچگاه فکر نمی‌کنند نفس‌ها در استان گلستان به عنوان بهشت گردشگری ایران به واسطه هجوم گرد و غبار به شمارش افتاده باشد چرا که هنوز خشکسالی و تنش آبی حاکم بر این استان را باور نکرده‌اند.

گلستان با بیش از ۲۰ هزار کیلومتر مربع وسعت و جای دادن هفت اقلیم از ۱۳ اقلیم دینا در همسایگی سه استان مازندران، خراسان شمالی، سمنان و کشور ترکمنستان قرار دارد و متوسط بارش سالانه این استان بالاخص در نواحی بیابانی آن بین ۱۵۰ تا ۲۵۰ میلی‌متر بوده و از پوشش گیاهی ضعیف و کم تراکم برخودار است.

این استان ۸۶۲ هزار هکتار مرتع دارد که بخش قابل توجهی از آن در مناطق شمالی به‌ویژه در شهرستان‌های آق‌قلا، گمیشان و گنبدکاووس در معرض بیابانی شدن و وقوع پدیده ریزگردهاست و می‌طلبد تا پیش از اینکه گرد و غبار به مهمان همیشگی مردم این دیار تبدل نشده راهکارهای کارشناسی برای عبور از این بحران اندیشیده شود.

مردم گلستان به ویژه در نواحی شرقی مانند شهرستان‌های مراوه‌تپه، کلاله، گنبدکاووس و مینودشت و همچنین نواحی مرکزی از جمله گرگان شب گذشته حاکمیت دوباره ریزگردها را بر فراز آسمان در شهریورماه تجربه کردند و از صبح زود با وجود درگیری با تنش آبی مجبور به استفاده از این مایه حیات برای شست و شوی ماشین‌های خود به منظور خروج از منزل شدند.

سعید قلی‌زاده یکی از شهروندان گنبدی بیان کرد: صبح که برای رفتن به سرکار از خانه خارج شدم با مشاهده نشستن گرد و خاک عمیق بر حیاط و ماشینم احساس کردم در شهری به غیر از گنبد زندگی می‌کنم.

وی افزود: تا پیش از این بارها در اخبار از وضعیت مردم خوزستان که همواره به دلیل مشکلات تنفسی ناشی از گرد و غبار شدید راهی بیمارستان‌ها می‌شوند آگاهی می‌یافتم اما هیچ وقت باور نداشتم روزی با این مردم همدرد شویم.

وی ادامه داد: امروز حال مردم ساکن مناطق جنوبی کشور از جمله سیستان، خوزستان و یا اهواز را که داشتن آسمان آبی و هوای پاک برایشان هدیه‌ قشنگی است، درک می‌کنم.

مصیب خسروی یکی دیگر از مردم گلستان هم گفت: توفان گرد و خاک در این منطقه سابقه نداشته و اما امسال در چندین نوبت شاهد وزش شدید باد همراه با گرد و غبار در شهرستان هستیم که رنگ ساختمان‌ها، ماشین و حیاط‌ها را خاکستری کرده است.

وی افزود: وزش گرد و غبار شب گذشته باعث شده تا لایه ضخیمی از خاک بر محیط اطرافمان بنشیند و حتی برای برخی افراد مشکلات نفسی ایجاد شده است.

وی با تاکید بر اینکه شدت گرد و غبار علاوه بر داخل شهرها در روستاهای کوهستانی هم زیاد بود، گفت: پدیده گرد و غبار با این شدت تا به الان در استان سابقه نداشته لذا کارشناسان باید دلایل وضعیت فعلی را شناسایی و برای رفع آن تلاش کنند.

محمد حسینی شهروند دیگری هم بیان کرد: این سطح از گرد و خاک را در چند سال اخیر در گنبدکاووس نداشتیم اما طبق اعلام کارشناسان تغییرات اکوسیستمی و تداوم خشکسالی‌ منابع آبی و تالاب‌های منطقه بر شکل‌گیری این روند بی تاثیر نبوده است.

وی افزود: دیشب ماشین خود را شسته بودم اما امروز هنگام خروج از خانه به دلیل پوشیده شدن در لایه ضخیمی از خاک آن را نشناختم و واقعا فکر کردم ماشین دیگری است.

حسینی از مسوولان و کارشناسان صاحب نظر خواست فکری به حال گرد و غبار حاکم بر آسمان استان گلستان کنند چرا که تداوم آن باعث افزایش بیماری‌ها و مشکلات نفسی می‌شود.

۸۰ درصد ریزگردهای استان گلستان منشا خارجی دارد

در کشاکش ورود این مهمان ناخوانده، مسوولان به خصوص کارشناسان هوشناسی گلستان به منشا ورود این ریزگردها اشاره کرده و بیابان‌های قزاقستان، صحرای قره‌قوم و منطقه بالکان ترکمنستان و پهنه‌های خشک‌شده خلیج گرگان را به عنوان عامل اصلی برخاستن این پدیده اعلام کردند.

به گفته نعمت الله حاجبی‌زاده مدیرکل مدیریت بحران استانداری گلستان، براساس گزارش‌های اعلام شده از سوی دستگاه‌های تخصصی این بخش، ۸۰ درصد منشا پدیده گرد و غبار کنونی در این استان، خارجی و کشورهای همسایه شمالی است.

به اعتقاد کارشناسان، ایجاد گلخانه‌های وسیع گیاهی و کشاورزی، مدیریت منابع آبی و تغییر شیوه‌های کشاورزی از سنتی به صنعتی، کشت گیاهان صنعتی که از آن سوخت سبز یا بیودیزل تولید می‌شود، کاشت درختان سریع الرشد و جلوگیری از ساخت سدهای جدید و خشک شدن تالاب‌ها از مهمترین راهکارهای مقابله با پدیده ریزگردها در گلستان است.

ایجاد بادشکن در اطراف اراضی کشاورزی با وجود بادهای چند جهته، باقی گذاشتن باقی مانده کاه و کلش بعد از برداشت محصول در این اراضی، ایجاد پوشش گیاهی در اراضی کم بازده و شور پسند شمال، کاهش چرای بیش از حد دام در مراتع، حفظ حق آبه زیست محیطی تالاب‌ها، مشخص کردن تکلیف هر دستگاه مرتبط و اجرای طرح‌ها توسط دستگاه‌ها با هماهنگی فرماندهی واحد از دیگر راهکارها برای مقابله با پدیده ریزگردها در گلستان محسوب می‌شود.

طرح مردمی کاشت چهارساله یک میلیارد درخت که از اواخر سال قبل در کشور آغاز شد ظرفیتی موثر برای جلوگیری از گسترش بیابان‌ و ریزگردها است که توجه به پوشش کامل و صحیح آن، خطر بیابان‌شدن را از چهره استان شمالی گلستان دور خواهد کرد.

غلظت گرد و غبار در گلستان همچنان زیاد است

معاون توسعه و پیش‌بینی اداره کل هواشناسی گلستان با تاکید بر بالا بودن غلظت گرد و غبار در استان به ویژه نواحی شرقی و مرکزی از گروه‌های حساس، کودکان و افراد مسن با مشکلات تنفسی خواست فقط برای موارد اضطراری آن هم با استفاده از ماسک از منزل خارج شوند.

محمد کردجزی اظهارکرد: هم اینک در بیشتر شهرهای استان از جمله مراوه‌تپه، کلاله، گرگان، مینودشت، گنبدکاووس و علی آبادکتول غلطت پدیده گرد و غبار بالاست و هنوز شعاع دید کم است اما به تدریج تا عصر امروز این شرایط بهبود پیدا می‌کند.

وی افزود: گرد و غبار در ترکمنستان شکل گرفته و از سطح زمین بلند شده و با جریانات تراز میانی جوی به سمت استان آمده و با بارش‌ها تداخل یافته به طوری که در ۲۴ ساعت گذشته در برخی نقاط شاهد بارش‌های گل‌آلود بودیم.

وی گفت: گرد و خاک در بیشتر روزهای فصل تابستان در نواحی شمالی گلستان گزارش می‌شود اما خشکسالی‌های متوالی ۱۰ تا ۱۵ سال اخیر که در سه سال گذشته مستمر بود باعث شده تا شاهد ورود گرد و غبار به سمت نواحی کوهپایه‌ای و پرجمعیت باشیم.

کردجزی تاکید کرد: هر چند خشکسالی که در داخل کشور هم اتفاق افتاده در نواحی شمالی و مرزی استان بر غلظت گرد و غبار اضافه می‌کند اما بخش اصلی پدیده‌ این چنینی در آسمان استان تا گرگان و سایر شهرها از صحرای ترکمنستان نشات می‌گیرد.

وی گفت: افزایش دما به ویژه در ۱۵ سال اخیر که باعث افزایش تبخیر و کاهش بارندگی شد و به دنبال آن شکل گیری خشکسالی مداوم که مشابه آن را در کشور ترکمنستان هم شاهد هستیم از جمله دلایل وضعیت فعلی استان گلستان در بحث ورود ریزگردهاست.

معاون هواشناسی گلستان افزود: تغییر اقلیم و از بین رفتن پوشش گیاهی ناشی از خشکسالی که در داخل استان و کشور ترکمنستان اتفاق افتاد به حدی رسیده که از این به بعد بر تعداد ورود جریانات گرد و غبار به ویژه در فصل گرم در مناطق جمعیتی استان افزوده می‌شود.

وی تاکید کرد: بهترین راهکار سازگار کردن خود با شرایط است و مسوولان محیط زیست و منابع طبیعی باید با کشور ترکمنستان از طریق وزارتخارجه وارد بحث‌های دیپلماتیک شوند تا بتوانند برای تثبیت خاک در بیابان‌های این کشور از جمله در مناطق مرزی با ایران کارهایی مانند حفظ پوشش گیاهی و ایجاد کمربند سبز انجام دهند.

معاون هواشناسی گلستان گفت: نشست‌های کارگروه اضطراری گرد و غبار با حضور دستگاه‌هایی مانند منابع طبیعی، محیط زیست، مدیریت بحران و بهداشت تشکیل شده تا برای به حداقل رساندن کاهش خسارت به مردم اقداماتی کارشناسی انجام شود.