مدارک لازم برای تقسیم ارث چیست؟
امور مربوط به ترکه باید در دادگاه بخشی که آخرین اقامتگاه متوفی در ایران در حوزه آن دادگاه بوده، رسیدگی شود.
بر اساس ماده ۱۶۳ قانون امور حسبی، امور مربوط به ترکه باید در دادگاه بخشی که آخرین اقامتگاه متوفی در ایران در حوزه آن دادگاه بوده، رسیدگی شود. اگر متوفی در ایران اقامتگاه نداشته باشد، دادگاهی که آخرین محل سکونت متوفی در حوزه آن بوده، صالح است. پس از تعیین دادگاه صالح، باید اقدامات زیر را انجام دهید:
اخذ گواهی فوت متوفی.
تهیه لیستی از کلیه دارایی‌ها و بدهی‌های متوفی.
اخذ گواهی انحصار وراثت از دادگاه که نشان دهنده کلیه وراث قانونی و سهم‌الارث آنها است.
انجام تقسیم ارث بین وراث بر اساس سهم‌الارث مشخص شده در گواهی انحصار وراثت.
در صورتی که وراث در تقسیم ارث به توافق نرسند یا اختلافی پیش آید، می‌توانند از دادگاه درخواست رسیدگی و صدور حکم تقسیم ارث کنند. همچنین، در صورت نیاز به ارزیابی اموال، ممکن است نیاز به کارشناس رسمی دادگستری باشد تا ارزش دقیق اموال متوفی را تعیین کند.
روش تقسیم ارث بین وراث
فوت برای هر فرد پدیده طبیعی ایست. با فوت حقوق مالی و برخی از حقوق غیرمالی شخص بعد از فوتش به ورثه که قائم مقام وی هستند منتقل میشود. از سوی دیگر حقوقی که قائم به شخص باشند غیرقابل انتقال به ورثه اند. در مطلب پیش‌رو سعی داریم تا با ارث و طبقات ارث همچنین نحوه تقسیم سهم ارث آشنا شویم. پس در ادامه ی این مقاله با ما همراه باشید.
بعد از فوت شخص خویشاوندان نسبی و سببی با توجه به شرائطی از متوفی از یکدیگر ارث میبرند. منظور از خویشاوندان نسبی کسانی هستند به واسطه نسبت زاد و ولد و نسبت خونی با متوفی در زمره ی وراث قرار می‌گیرند. خویشاوندان سببی هم کسانی هستند که به واسطه علقه ازدواج میت در زمره ی وراث او قرار می‌گیرند.
زمانیکه از طبقات ارث صحبت می‌کنیم منظور ما ترتیب قانونی و شرعی اشخاصی هستند که از میت ارث میبرند. این نکته را باید مد نظ قرار داد که تا زمانی که یک وارث از طبقه پیشین وجود داشته باشد نوبت به ارث طبقه بعدی نمی‌رسد.
طبقات ارث
عبارتند از:
طبقه اول) پدر و مادر،اولاد و اولاد اولاد (درجه اول: پدر و مادر و اولاد متوفی)، (درجه دوم: اولاد اولاد)، (درجه سوم: نبیره‌ها)
طبقه دوم) پدرِپدر، پدرِمادر، مادرِمادر، مادرِپدر و برادر و خواهر میت (درجه اول: جد و جده، خواهر و برادر)، (درجه دوم: پدر جد و مادر جد و پدر جده و مادر جده و فرزندان برادر و خواهر)
طبقه سوم) عموها، عمه‌ها، دایی‌ها و خاله‌ها و فرزندان آنان (درجه اول: عموها، عمه‌ها، دایی‌ها و خاله‌ها)، (درجه دوم: اولادعمو‌ها، عمه‌ها، دایی‌ها و خاله‌ها)
نکته ای که باید مدنظر قرار گرفت این است که همسر متوفّی، همیشه در کنار خویشاوندان نَسَبی وی(طبقات سه‌گانه‌ی مذکور) ارث خواهد برد.
تقسیم ارث
حال بعد از آشنا شدن با طبقات ارث باید با نحوه ی تقسیم ارث بین وراث آشنا شد.
- سهم ارث زوجه: یک هشتم از ماترک متوفی اگر متوفی فرزند داشته باشد. یک چهارم از ماترک اگر متوفی فرزند نداشته باشد.
- سهم ارث زوج: یک چهارم اگر متوفی فرزند داشته باشد. یک دوم از ماترک اگر متوفی فرزند نداشته باشد.
- سهم ارث مادر: یک ششم از ماترک اگر متوفی فرزند یا خواهر و برادر داشته باشد. یک سوم از ماترک اگر متوفی فرزند و خواهر و برادر نداشته باشد.
- سهم ارث پدر: یک ششم از ماترک اگر متوفی فرزند داشته باشد.
- سهم ارث دختر (درصورتیکه متوفی پسر نداشته باشد): یک دوم (نصف)در صورت واحد بودن(یک دختر). دو سوم در صورت تعدد.
- سهم ارث خواهر (مشترک از پدر و مادر یا مشترک از پدر، درصورتیکه برادر یا اجداد پدری نباشد): یک دوم در صورت واحد بودن (یک خواهر). دو سوم در صورت تعدد.
- سهم ارث برادر و خواهر (مشترک از مادر درصورتیکه متوفی اجداد مادری نداشته باشد): یک ششم در صورت واحد بودن. یک سوم در صورت تعدد.
نقل و انتقال اموال متوفی
حال نکته مهمی که برای انحصار وراثت باید مد نظر قرارداد این است که نقل و انتقال هرگونه اموال متوفی و برداشت از حساب وی نیاز به فرم ١٩ مالیات بر ارث دارد. براساس اصلاحیه مصوب ۳۱/۴/۱۳۹۴ قانون مالیات‌های مستقیم، برای متوفیانی که تاریخ فوت آنها از ۱/۱/۱۳۹۵ و بعد از آن است، به منظور کسر هزینه‌های کفن و دفن در حدود عرف و عادات و واجبات مالی و عبادی در حدود قواعد شرعی و دیون محقق متوفی از ماترک، وراث (منفردا یا مجتمعا) یا ولی یا امین یا قیم یا نماینده قانونی آنها موظفند ظرف مدت یکسال از تاریخ فوت متوفی، اظهارنامه ای حاوی کلیه اقلام ماترک با تعیین ارزش روز زمان فوت و تصریح مطالبات و بدهیها به انضمام مدارک ذیل به اداره امور مالیاتی صلاحیت دار تسلیم نماید.
مدارک مورد نیاز نقل و انتقال اموال متوفی
۱- رونوشت یا تصویر گواهی شده کارت ملی و شناسنامه متوفی و وراث
۲- رونوشت یا تصویرگواهی شده اسناد مربوط به بدهیها و مطالبات متوفی
۳- رونوشت یا تصویر گواهی شده کلیه اوراقی که مثبت حق مالکیت متوفی نسبت به اموال و حقوق مالی است.
۴- رونوشت یا تصویرگواهی شده آخرین وصیتنامه متوفی اگر وصیتنامه موجود باشد
۵- رونوشت یا تصویر گواهی شده وکالتنامه یا قیم نامه، در صورتی که اظهارنامه از طرف وکیل یا قیم یا ولی داده شود
۶- رونوشت یا تصویر گواهی فوت از مراجع ذیربط
به عنوان مثال اگر شخصی فوت کند و تاریخ فوت وی از ابتدای فروردین ۱۳۹۵ به بعد باشد و دارای خانه، مغازه، زمین، باغ، ماشین، موتور، سهام شرکت، فیش حج، موجودی حساب بانکی، مجوز اسلحه و یا… باشد یک نفر یا همه وراث یا نماینده قانونی آنها موظفند ظرف مدت یکسال از تاریخ فوت ، اظهارنامه ای به اداره امور مالیاتی تسلیم و موارد مذکور را معرفی و از معافیت‌های قانونی استفاده و فرم ١٩ دریافت نمایند.
چنانچه از تاریخ فوت یکسال بگذرد هیچگونه معافیتی به ایشان تعلق نمی‌گیرد و اموال و… به نرخ روز ارائه اظهارنامه محاسبه و مشمول مالیات خواهد شد.
هزینه ی انحصار وراثت
این هزینه مبلغی بین مبلغی بین ۱۴۰ تا ۲۰۰ هزار تخمین زده شده است. در حقیقت درخواست گواهی انحصار وراثت یک دعوای غیرمالی است و ممکن است هزینه های جانبی متععدی را شامل شود. این هزینه ممکن است بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزارتومان و یا بیشتر باشد.
موسسه وکلای بین المللی بیان امروز به واسطه ی همکاری با وکلا و مشاورین حقوقی متخصص در امور داخلی و بین المللی آماده ی پاسخ گویی به پرسش ها و حا چالش های حقوقی پیش روی شما عزیزان است. در صورن وجود هرگونه سوال و یا ابهام حقوقی با همکاران ما از طریق برخط و یا حضوری در ارتباط باشید. هدف موسسه وکلای بین المللی بیان امروز ارائه خدمات حقوقی تخصصی به شما متقاضیان عزیز است.
محاسبه تقسیم ارث طبقه اول
برای سهولت محاسبه سهم الارث هر یک از خویشاوندان و وابستگان، جدول تقسیم ارث طبقات آماده و خدمت شما همراهان بیان امروز ارائه می‌گردد.
جدول سهم الارث طبقه اول به شرح زیر است:
| جدول (الف) سهم الارث طبقه اول | |||||
| توضیحات | میزان سهم الارث | وارث | |||
| تمام ترکه را ارث می برد | پدرو مادر یا یکی از اولاد (منحصرا) | ||||
| در هر دو صورت مابقی به قرابت متعلق به پدر است | اگر مادر حاجب داشته باشد ۱/۶ ارث میبرد. |
پدر و مادر
|
|||
| اگر حاجب نداشته باشد ۱/۳ متعلق به مادر | |||||
| اگر مادر حاجب داشته باشد باقیمانده به او رد نمیشود. | سهم دختر ۳/۶ | مادر ۱/۶ | پدر ۱/۶ | پدر و مادر و یک دختر | |
| اگرمادر حاجب نداشته باشد باقیمانده به او ردّ میشود. | |||||
| ۲/۶ به وراث رد میشود. | سهم دختر ۳/۶ | سهم پدر یا مادر ۱/۶ | پدر و مادر و یک دختر | ||
|
۴/۶ بین دختران تقسیم میشود. |
سهم مادر ۱/۶ | سهم پدر ۱/۶ | پدر یا مادر و چند دختر | ||
| ۱/۶ باقیمانده به وراث رد میشود. |
۴/۶ سهم دختران
|
سهم پدر یا مادر ۱/۶ | پدر یا مادر و چند دختر | ||
| مابقی به نسبت پسر دو برابر دختر | مادر ۱/۶ | پدر ۱/۶ | پدر و مادر یا یکی از آنها و پسر و دختر | ||
| مابقی به پسر یا پسران میرسد. | مادر ۱/۶ | پدر ۱/۶ | پدر و مادر یا یکی از آنها و یک یا چند پسر | ||
| **مابقی به شرح فوق بین وراث تقسیم میشود. | زوج یا زوجه فرض خود را میبرند* | زوج یا زوجه با وراث طبقه اول | |||
|
* زوج با وجود اولاد ۱/۴ و بدون اولاد ۱/۲ از عین ماترک و زوجه با وجود اولاد ۱/۸ و بدون اولاد ۱/۴ از عین اموال منقول و بهای اموال غیرمنقول ارث میبرد.
** هرگاه در طبقه اول نقصی ایجاد شود نقص بر دختر یا دخترها وارد میشود. |
|||||
محاسبه تقسیم ارث طبقه دوم
جدول سهم الارث طبقه دوم به شرح زیر است:
| جدول (ب) سهم الارث طبقه دوم | ||||
| توضیحات | میزان سهم الارث | وارث | ||
| تمام ترکه را ارث میبرد | یکی از اجداد یا یکی از اخوه (منحصرا) | |||
|
جد دو برابر جده ارث میبرد
|
جد و جده ابی
|
|||
|
جد و جده به تساوی ارث میبرند
|
جد و جده امّی
|
|||
| تقسیم ۱/۳ به اجداد امی به نسبت مساوی | تقسیم ۲/۳ به اجداد ابی به نسبت دو به یک | جد و جده یا جد یا جده ابی و جد و جده یا جد یا جده امی | ||
|
به نسبت مساوی بین وراث تقسیم میشود
|
چند برادر یا چند خواهر ابوینی یا ابی یا امی
|
|||
|
به نسبت دو به یک بین وراث تقسیم میشود
|
چند برادر و خواهر ابوینی یا ابی
|
|||
|
به نسبت مساوی بین آنها تقسیم میشود
|
برادران و خواهران امی
|
|||
| الباقی به نسبت دو به یک بین برادر و خواهر ابوینی یا ابی تقسیم میشود. | ۱/۳ سهم به برادر و خواهر امی به نسبت مساوی | چند برادر و خواهر ابوینی یا ابی و چند برادر و خواهر امی | ||
| مابقی به نسبت دو به یک بین برادر و خواهر ابوینی یا ابی تقسیم میشود. | ۱/۶ سهم برادر یا خواهر امی | چند برادر و خواهر ابوینی یا ابی و یک برادر یا خواهر امی | ||
| در صورتی که اجداد ابی و برادر و خواهر ابوینی یا ابی با یک برادر یا یک خواهر امی باشند ۱/۶ ماترک میبرند. | ۱/۳ سهم اجداد امی و برادر و خواهر امی به نسبت مساوی | جداد و برادر و خواهر | ||
|
۲/۳ سهم اجداد ابی و برادر و خواهر ابوینی یا ابی به نسبت دو به یک
|
||||
| *مابقی را متقربین به پدر میبرند. | سپس متقربین به مادر سهم میبرند. | زوج یا زوجه به فرض میبرند. |
زوج یا زوجه با وراث طبقه دوم
|
|
| * هرگاه در طبقه دوم نقصی ایجاد شود نقص بر متقربین به پدر وارد میشود. | ||||
محاسبه تقسیم ارث طبقه سوم
جدول سهم الارث طبقه سوم به شرح زیر است:
| جدول (ج) سهم الارث طبقه سوم | ||||
| توضیحات | میزان سهم الارث | وارث | ||
| تمامی ترکه را ارث میبرد. | یکی از اعمام یا یکی از اخوال (منحصرا) | |||
| ترکه به نسبت مساوی تقسیم میشود. | چند عمو یا چند عمه ابوینی یا ابی یا امی | |||
| ترکه به نسبت دو به یک تقسیم میشود. | چند عمو و عمه ابوینی یا ابی | |||
| ترکه به نسبت مساوی تقسیم میشود. | چند عمو و عمه امی | |||
| مابقی به نسبت دو به یک بین چند عمو و عمه ابوینی یا ابی | سهم عمو و عمه امی به نسبت مساوی | چند عمو و عمه ابوینی یا ابی و چند عمو و عمه امی | ||
| مابقی به نسبت دو به یک بین چند عمو و عمه ابوینی یا ابی | ۱/۶ سهم عمو یا عمه امی | چند عمو و عمه ابوینی یا ابی و یک عمو یا عمه امی | ||
| در این حالت به نسبت مساوی تقسیم میشود. | اخوال (چند دایی و چند خاله) ابوینی یا ابی یا امی | |||
| در این حالت به نسبت مساوی تقسیم میشود. | چند دایی و خاله ابوینی یا ابی یا امی | |||
| مابقی بین چند دایی و خاله ابوینی یا ابی به نسبت مساوی | ۱/۳ سهم دایی و خاله امی به نسبت مساوی | چند دایی و خاله ابوینی یا ابی و چند دایی و خاله امی | ||
| مابقی بین چند دایی و خاله ابوینی یا ابی به نسبت مساوی | ۱/۶ سهم دایی یا خاله امی | چند دایی و خاله ابوینی یا ابی و یک دایی یا خاله امی | ||
| ۳/۲ سهم اعمام که تقسیم به شرح فوق الذکر است. | ۱/۳ سهم اخوال که تقسیم به شرح فوق الذکر است. | اعمام و اخوال (چند عمو و چند عمه و چند دایی و چند خاله) | ||
| *مابقی سهم اعمام | ۱/۳ سهم اخوال | زوج یا زوجه ابتدا به فرض میبرند. | زوج یا زوجه با ورثه طبقه سوم | |
| * هرگاه نقصی ایجاد شود نقص بر اعمام (عمو و عمه) وارد میشود. | ||||
نظر شما