ماجرای کسری ۱,۸۰۶ همتی تراز عملیاتی در لایحه بودجه ۱۴۰۴ چه بود؟
ورود موارد فرابودجه‌ای و هدفمندسازی یارانه‌ها به لایحه بودجه ۱۴۰۴ نه تنها انبساط ۶۸ درصدی منابع و مصارف عمومی دولت را در پی داشت بلکه باعث افزایش شدید اختلاف درآمدها و هزینه‌های جاری دولت شد.
بخش اول لایحه بودجه ۱۴۰۴ امروز از سوی مسعود پزشکیان، رئیس دولت چهاردهم، تقدیم محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی شد. بخش دوم لایحه بودجه که شامل جداول تفصیلی ارقام بودجه است نیز حداکثر ۱۰ روز پس از زمان ابلاغ بخش اول، به مجلس ارسال خواهد شد.
بررسی‌ها نشان می‌دهد در لایحه بودجه ۱۴۰۴ جمع منابع و مصارف عمومی دولت با انبساط شدید ۶۸ درصدی مواجه شده و به پنج هزار و ۹۸۷ هزار میلیارد تومان رسیده است. به نظر می‌رسد علت اصلی این افزایش قابل توجه در منابع عمومی دولت، لحاظ کردن منابع هدفمندی و جدول ۲۱ قانون بودجه ۱۴۰۳ (اعتبارات ردیف‌های نیروهای مسلح) در لایحه بودجه سال آینده است.
همچنین ۴۲۰ هزار میلیارد تومان نیز درآمد اختصاصی در لایحه بودجه در نظر گرفته شده تا مصارف و منابع بودجه عمومی دولت به ۶ هزار و ۴۰۷ هزار میلیارد تومان برسد.
افزایش 39 درصدی درآمدهای مالیاتی در بودجه سال آینده
جمع منابع عمومی دولت در بودجه سال 1404 به سه قسمت درآمدهای دولت با دو هزار و 275 میلیارد تومان، واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای با دو هزار و 332 هزار میلیارد تومان و واگذاری دارایی‌های مالی با هزار و 380 هزار میلیارد تومان تقسیم می‌شود.
در بخش درآمدهای دولت، بیشترین سهم به درآمدهای مالیاتی اختصاص دارد که با رشد 39 درصدی نسبت به قانون بودجه سال جاری، به دو هزار و 275 هزار میلیارد تومان رسیده است. همچنین خالص حقوق ورودی گمرکی نیز با رشد 39 درصدی معادل هزار و 700 هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده است.
بیشترین رشد درآمدها نیز به بخش «سایر» اختصاص دارد که با رشد 111 درصدی به 110 هزار میلیارد تومان رسید. ردیف‌های «سود سهام شرکت‌های دولتی» و «بهره مالکانه و حقوق دولتی معادن» اما بدون تغییر نسبت به سال قبل به ترتیب 60 هزار میلیارد تومان و 55 هزار میلیارد تومان از درآمد دولت را تشکیل می‌دهند.
پیش‌بینی درآمد 2,107 همتی از فروش نفت و گاز در لایحه بودجه 1404
از کل درآمدهای دو هزار و 332 هزار میلیارد تومانی حاصل از واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای، دو هزار و 107 هزار میلیارد تومان سهم منابع حاصل از فروش نفت، گاز و فرآورده‌های نفتی است که این رقم 32 درصد بیشتر از سال جاری است. درآمدهای ناشی از منابع حاصل از فروش و واگذاری اموال منقول، غیرمنقول و سایر اما با کاهش 60 درصدی نسبت به قانون بودجه 1403 به 25 هزار میلیارد تومان رسید.
یک ردیف جدید در منابع لایحه بودجه
همچنین در این بخش، ردیف جدیدی به نام «تسویه بدهی از طریق واگذاری اموال» با مبلغ 200 هزار میلیارد تومانی در نظر گرفته شده که دولت هدف از آن را تسویه بدهی خود به سازمان تامین اجتماعی و سایر طلبکاران اعلام کرده است.
به علاوه، دولت در لایحه بودجه 1404 رقمی 700 هزار میلیارد تومانی برای فروش، تحویل و واگذاری انواع اوراق مالی اسلامی در نظر گرفته که رشد 175 درصدی نسبت به سال جاری را نشان می‌دهد.
هزینه‌های اصلی دولت در سال آینده چه مواردی هستند؟
بررسی بخش مصارف نیز حاکی از آن است که دولت هزینه‌های خود در سال آینده را چهار هزار و 81 هزار میلیارد تومان برآورد کرده است. مهم‌ترین اقلام در این بخش عبارت است از: متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان با 104 هزار میلیارد تومان، پاداش پایان خدمت با 85 هزار میلیارد تومان، مجموع یارانه نقدی و مستمری خانوارهای تحت پوشش با 405 هزار میلیارد تومان و یارانه نان با 250 هزار میلیارد تومان.
افزایش سهم بودجه عمرانی از مصارف عمومی دولت
واکاوی بخش مصارف بودجه نشان می‌دهد سهم تملک دارایی‌های سرمایه‌ای یا همان بودجه عمرانی سال 1404 نیز هزار و 196 هزار میلیارد تومان، معادل حدود 20 درصد از مصارف بودجه عمومی دولت است. این در حالی است که بودجه عمرانی سال جاری 400 هزار میلیارد تومان، معادل 15.6 درصد از مصارف عمومی بودجه بود.
ماجرای کسری شدید تراز عملیاتی در لایحه بودجه 1404 چیست؟
یکی از نکات حائز اهمیت در بررسی لایحه بودجه 1401 اختلاف چشمگیر هزار و 806 هزار میلیارد تومانی بین هزینه‌ها و درآمدهای جاری دولت است که از یک کسری شدید در تراز عملیاتی حکایت دارد. این در حالی است که رقم مذکور در بودجه سال جاری حدود 300 هزار میلیارد تومان بود.
به نظر می‌رسد علت این جهش شدید در کسری تراز عملیاتی، یکپارچه شدن بودجه و ورود موارد فرابودجه‌ای و هدفمندسازی یارانه‌ها به جداول بودجه باشد که سازمان برنامه و بودجه نیز پیش‌تر بر این نکته تاکید کرده بود. به عبارت دیگر، از آنجا که در سال‌های قبل این موارد در لایحه بودجه وجود نداشتند، در کسری تراز عملیاتی محاسبه نمی‌شدند و حالا ورود آنها به جداول بودجه، باعث افزایش کسری تراز عملیاتی شده است.
نظر شما