بخوانید؛ وام افزایش یافت اما... / صف وام صفر نشد

تیرماه امسال رئیس جمهور طبق ابلاغیه ای پنج‎گانه به بانک مرکزی دستور داد، صف متقاضیان وام ازدواج تا پایان شهریور به صفر برسد، اما براساس گزارش بانک مرکزی تا پایان آذرماه ۱۴۰۲، بیش از ۲۸۰ هزار نفر در نوبت دریافت وام ازدواج قرار دارند. بررسی ما بر اساس داده‌های بانک مرکزی نشان می‌دهد، تعداد تسهیلات پرداختی ازدواج تا پایان آذر امسال نسبت به سال قبل ۱۴ درصد کاهش یافته است!

صفحه اقتصاد -

محمد حیدری بیرامی، پژوهشگر اجتماعی -بسیاری از کارشناسان حوزه اجتماعی، «پرداخت به‌موقع و متناسب وام ازدواج» را به عنوان یکی از موثرترین سیاست‌های نهادی برای حمایت از ازدواج، می‌دانند؛ این یک امر طبیعی و البته واقع بینانه است که در شرایط ابرتورمی کنونی، بسیاری از خانواده‌ها نسبت به تشکیل خانواده و سروسامان یافتن به ‎موقع فرزندانشان دغدغه جدی داشته باشند. اما آیا وضعیت پرداخت تسهیلات ازدواج، یک روال منطقی و کارگشا دارد؟ بررسی داده‌ها و آمارهای بانکی نشان می‌دهد، با وجود دستور و تاکید رئیس جمهور مبنی بر این که پایان شهریور(۱۴۰۲) پایان صف‌ وام‌های ازدواج باشد، ظاهرا این اتفاق هنوز رخ نداده و همچنان دریافت این وام با صف و دست اندازهایی از این دست مواجه است.

وام افزایش یافت اما...

در سال‌های اخیر، مسئولان نسبت به افزایش تا حدودی متناسب مبلغ وام ازدواج، اقدام کرده‌اند؛ اما هنوز بیشتر متقاضیان از طولانی بودن فرایند دریافت این تسهیلات و سخت‌گیری بانک‌ها در مورد شرایط ضمانت آن، ناراضی هستند.

دستور رئیس جمهور چه بود؟

یادمان نمی رود که تیرماه امسال رئیس جمهور طی ابلاغی به رئیس بانک مرکزی، به وی دستور داد، تا پایان شهریور تعداد متقاضیان در صف وام ازدواج را به صفر برساند و شعب بانک‌ها فراتر از دستورالعمل‌ها در اخذ تضامین، سخت‌گیری نکنند.

تا پیش از خردادماه ۱۴۰۲، بانک مرکزی هر ماه تعداد و مبلغ تسهیلات ازدواج پرداخت شده، به همراه تعداد افراد متقاضی در صف را به تفکیک بانک‌های کشور در پایگاه خود قرار می‌داد ولی این روند در تابستان امسال متوقف شد و ارائه آمارها، تنها به اظهارات غیرشفاف و بعضاً بدون جزئیات اداره اعتبارات بانک مرکزی، خلاصه شد. با وجود این، طبق آخرین داده موجود، تا ۳۰ آذر بیش از ۲۸۰ هزار نفر در صف دریافت تسهیلات ازدواج قرار گرفته‌اند.

کارنامه‌سازی بانکی!

در این بین، بانک مرکزی با وجود عملی نکردن دستور رئیس‌جمهور در مورد پایان صف وام های ازدواج تا آخر شهریور ۱۴۰۲، طی ماه‌های اخیر با مقایسه مبهم آماری نسبت به وضعیت تعداد متقاضیان در صف وام ازدواج، وضعیت شفافی را پیش روی افکار عمومی قرار نداده است.

اداره اعتبارات بانک مرکزی اخیرا طی گزارش مورخ ۲ دی‌ماه ۱۴۰۲، با بیان این که «از ابتدای سال‌جاری تا پایان‌ آذر ماه امسال جمعاً ۶۱۸ هزار متقاضی تسهیلات ازدواج مبلغ ۱۲۶.۱ هزار میلیارد تومان تسهیلات دریافت کرده‌اند که در مقایسه با دوره مشابه سال گذشته ۲۸ درصد رشد داشته است، گفته است: شبکه بانکی تاکنون باید ۱۱۲ هزار میلیارد تومان تسهیلات پرداخت می‌کرد که با تلاش شبکه بانکی و پیگیری‌های مستمر بانک مرکزی تاکنون حدود ۱۲۶.۱همت تسهیلات در این بخش به متقاضیان پرداخت شده است».

کاهش ۱۴ درصدی وام‌های ازدواج

با وجود این، براساس گزارش روابط عمومی بانک مرکزی سال گذشته تا ۲۴ آذر به ۷۲۰ هزار نفر تسهیلات ازدواج پرداخت شده و طبق اظهارات این مدیر اداره اعتبارات بانک مرکزی امسال تا پایان آذرماه فقط ۶۱۸ هزار نفر وام ازدواج دریافت کرده‌اند. این یعنی بانک‌ها تا پایان آذرماه ۱۴۰۲، نسبت به مدت مشابه سال گذشته بیش از ۱۰۲ هزار فقره کمتر وام ازدواج داده‌اند. این موضوع نشان می‌دهد عملکرد بانک‌ مرکزی نه تنها در این زمینه بهبود نیافته بلکه از نظر تعداد تسهیلات پرداختی با کاهش ۱۴ درصدی مواجه شده است.

این در حالی است که بر مبنای گزارش بانک مرکزی، تا پایان آذرماه سال قبل، رقم موجودی حساب‌های پس انداز و جاری قرض الحسنه نظام بانکی به عنوان منابع قانونی تسهیلات ازدواج، ۱۷۲۴ هزارمیلیارد تومان بوده و میزان این منابع تا پایان شهریور امسال، به ۲۲۵۰ هزار میلیارد تومان رسیده است. یعنی امسال با وجود افزایش بیش از ۵۰۰ هزار میلیارد تومانی موجودی منابع اصلی وام ازدواج، بانک‌ها فقط حدود ۳۳ هزار میلیارد تومان بیش از ۱۴۰۱ به جوانان تسهیلات ازدواج پرداخت کرده‌اند. زیرا سال قبل تا روز ۲۴ آذر، ۹۳ هزار میلیارد تومان وام ازدواج پرداخت شده و این آمار تا پایان آذرماه امسال ۱۲۶ هزارمیلیارد تومان اعلام شده است. همچنین اگر طبق داده مرکز آمار نرخ تورم تا آبان ۱۴۰۲، ۴۵ درصد لحاظ شود، بانک‌ها به فرض ثابت ماندن مبلغ وام ازدواج باید لااقل بیش از ۱۳۵ هزار میلیارد تومان، پرداخت می‌کردند.

بنابراین، با وجود تاکید دولت سیزدهم بر ضرورت پرداخت فوری تسهیلات قرض الحسنه ازدواج، کارنامه بانک مرکزی در این زمینه قابلیت دفاع ندارد و بررسی پژوهشگران این حوزه نشان می‌دهد گزاره مدیران بانک مرکزی درباره کمبود منابع بانکی برای پرداخت فوری وام ازدواج، غیردقیق و فریبنده است.