گزارش اختصاصی صفحه اقتصاد؛
شکست متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان | چرا بازنشستگان تأمین اجتماعی کمتر از سایرین دریافت می‌کنند؟
با وجود وعده‌های دولت و آغاز اجرای متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان تأمین اجتماعی، مشکلات مختلفی باعث نارضایتی این گروه شده است که در این گزارش از صفحه اقتصاد به آن پرداخته ایم.
اجرای قانون متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان یکی از اقداماتی است که پس از مدت‌ها انتظار، بالاخره به مرحله اجرا رسید. دولت اعلام کرده که این قانون به منظور جبران بخشی از نارضایتی‌های بازنشستگان و افزایش قدرت خرید آن‌ها به اجرا درآمده است. اما برخلاف انتظارها، اجرای این قانون نتوانسته رضایت کامل بازنشستگان تأمین اجتماعی را جلب کند. مسائل مختلفی از جمله نحوه محاسبه حقوق، تأمین منابع و تفاوت‌های پرداختی با سایر صندوق‌ها باعث شده‌اند تا گروه‌های مختلف بازنشستگان از این طرح نارضایتی داشته باشند و خواستار شفافیت بیشتر و اصلاحات ضروری در اجرای آن شوند.
فرمول محاسبه متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان
یکی از اصلی‌ترین انتقاداتی که به اجرای قانون متناسب‌سازی وارد شده، فرمول محاسبه‌ای است که برای تعیین حقوق بازنشستگان استفاده شده است. اگرچه این فرمول به‌طور کلی بر اساس اصول بیمه‌ای طراحی شده، اما نکته‌ای که بازنشستگان به آن اشاره می‌کنند، کسر ۱۰ درصد از ضریب مستمری است که با روح اصلی قانون در تضاد قرار دارد. هدف اصلی قانون متناسب‌سازی، ترمیم حقوق بازنشستگان و جبران اثرات منفی تورم بر قدرت خرید آن‌ها بوده است. اما این کسر ۱۰ درصدی، عملاً این هدف را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و باعث کاهش اعتماد به این طرح می‌شود.
این کسر ۱۰ درصدی از مستمری بازنشستگان تأمین اجتماعی، باعث شده تا بسیاری از آن‌ها این اقدام را نه به عنوان یک جبران‌کننده، بلکه به عنوان اقدامی منفی و ضدتوسعه‌ای در نظر بگیرند. در واقع، این کسر از ضریب مستمری، منجر به کاهش محسوس مبلغ دریافتی این قشر می‌شود، در حالی که هدف از اجرای این قانون، در ابتدا کمک به این افراد بود. بنابراین، تغییرات در فرمول محاسبه حقوق و حذف این کسر ۱۰ درصدی، به یکی از خواسته‌های جدی بازنشستگان تبدیل شده است.
نابرابری در حقوق بازنشستگان صندوق‌ها
یکی دیگر از موضوعات حساس در اجرای قانون متناسب‌سازی، تفاوت در پرداخت‌ها میان بازنشستگان تأمین اجتماعی و بازنشستگان سایر صندوق‌ها مانند صندوق‌های کشوری و لشگری است. در حالی که بازنشستگان کشوری و لشگری از متناسب‌سازی کامل (۱۰۰ درصد) برخوردار شده‌اند، بازنشستگان تأمین اجتماعی تنها ۹۰ درصد از حقوق شاغلان مشابه خود را دریافت می‌کنند. این تفاوت در پرداخت‌ها به‌وضوح احساس تبعیض ایجاد کرده و بازنشستگان تأمین اجتماعی را به شدت ناراضی کرده است.
دلیل این تفاوت در پرداخت‌ها هنوز مشخص نشده است. در صندوق‌های کشوری و لشگری، متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان به‌طور کامل انجام شده و بازنشستگان از دریافت ۱۰۰ درصد حقوق شاغلان همتراز خود بهره‌مند شده‌اند. اما برای بازنشستگان تأمین اجتماعی، این درصد کمتر از ۱۰۰ است و پرداخت‌ها به‌صورت نابرابر انجام می‌شود. از نظر بازنشستگان، این مسئله به هیچ‌وجه قابل توجیه نیست و باعث ایجاد حس تبعیض در میان آن‌ها شده است.
چالش‌هایی که قانون را کم‌اثر کرده‌اند
یکی از دیگر ایرادات اساسی که به اجرای قانون متناسب‌سازی وارد شده، مسئله منابع مالی است. بر اساس آیین‌نامه اجرایی قانون، پرداخت‌ها باید در چند مرحله انجام شود و این روند مرحله‌ای باعث کاهش اثرگذاری این قانون در کوتاه‌مدت شده است. بازنشستگان تأمین اجتماعی انتقاد دارند که این روش تدریجی باعث شده تا تاثیرات مثبت آن به‌طور کامل بر آنان نمایان نشود و آنان هنوز با مشکلات معیشتی زیادی دست و پنجه نرم کنند.
در واقع، بازنشستگان انتظار داشتند که اجرای این قانون به‌طور فوری و یک‌جا انجام شود تا تأثیر آن در زندگی روزمره‌شان مشهود باشد. اما به دلیل محدودیت منابع مالی و نحوه تخصیص این منابع، پرداخت‌ها در چند مرحله صورت می‌گیرد که این امر خود باعث طولانی شدن روند تأثیرگذاری قانون شده است.
بازنشستگان همچنان درگیر مشکلات معیشتی
علی‌رغم اجرای قانون متناسب‌سازی و افزایش مبالغ پرداختی به بازنشستگان، باز هم مشکلات اقتصادی و تورم بالا باعث کاهش قدرت خرید این قشر از جامعه شده است. تورم بالای کشور و کاهش ارزش پول ملی باعث شده تا حتی مبالغ جدید پرداختی نیز نتوانند گامی مؤثر در بهبود وضعیت معیشتی بازنشستگان بردارند.
در واقع، افزایش قیمت‌ها و بی‌ارزش شدن پول ملی، مستمری بازنشستگان را به میزان زیادی تحت‌تأثیر قرار داده است. بازنشستگانی که پیش از این در شرایط سخت مالی قرار داشتند، حالا با این مشکل جدید روبه‌رو هستند که مبالغ جدید نیز جوابگوی هزینه‌های روزمره‌شان نیست.
عدم وضوح در تأمین مالی متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان
موضوع دیگری که باعث نارضایتی بازنشستگان تأمین اجتماعی شده، نحوه تأمین منابع مالی برای اجرای قانون متناسب‌سازی است. در حالی که منابع متناسب‌سازی در صندوق‌های کشوری و لشگری از محل افزایش یک درصد مالیات بر ارزش افزوده تأمین می‌شود، منابع متناسب‌سازی برای بازنشستگان تأمین اجتماعی از محل دیون دولت تأمین می‌شود. این روش تأمین مالی، به هیچ‌وجه نمی‌تواند پاسخگوی نیازهای بلندمدت بازنشستگان باشد و همچنین ایجاد شفافیت در این بخش ضروری به نظر می‌رسد.
در واقع، بهتر بود که منابع متناسب‌سازی برای بازنشستگان تأمین اجتماعی از محل یک درصد مالیات بر ارزش افزوده تخصیص یابد تا این قشر از جامعه نیز به‌طور برابر از این قانون بهره‌مند شوند. این امر علاوه بر برطرف کردن مشکلات مالی بازنشستگان، موجب افزایش شفافیت در اجرای قانون می‌شد و اعتماد به آن را بالا می‌برد.
کلام آخر
با توجه به مشکلاتی که در اجرای قانون متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان تأمین اجتماعی مطرح شده، این قانون نتوانسته است به‌طور کامل رضایت بازنشستگان را جلب کند. عدم شفافیت در تأمین منابع، تفاوت‌های پرداختی با سایر صندوق‌ها و مشکلات اقتصادی موجود، باعث شده تا بازنشستگان همچنان در شرایط معیشتی سختی قرار داشته باشند. بنابراین، ضروری است که مسئولان مربوطه با اصلاحات در نحوه اجرای این قانون و تأمین منابع پایدار، به خواسته‌های به‌حق بازنشستگان توجه بیشتری داشته باشند و شرایط بهتری را برای آنان فراهم کنند.
نظر شما