گزارش اختصاصی صفحه اقتصاد از بررسی چالش‌ها و تحولات قانونی در تقسیم ارث:
قانون تقسیم ارث سال ۱۴۰۴ | آیا سهم ارث دختر و پسر برابر شد؟ + نحوه محاسبه هر سهم در قانون جدید | قانون تقسیم ارث عوض شد!
بحث برابری سهم ارث بین دختر و پسر در ایران همواره موضوعی جنجالی و پرچالش بوده است. طبق قانون مدنی فعلی، پسر دو برابر دختر از ارث برخوردار است، اما طرح‌های جدید مجلس در تلاش است تا این تبعیض را برطرف کرده و عدالت بیشتری را در تقسیم ارث برقرار کند.
بررسی موضوع برابری ارث دختر و پسر در ایران: چالش‌ها، طرح‌های اصلاحی و نظرات موافق و مخالف
موضوع برابری ارث دختر و پسر در ایران، به‌ویژه از منظر حقوقی، فقهی و اجتماعی، یکی از مسائل پیچیده و پر بحث است که به دلیل تأثیرات گسترده‌ای که بر زندگی خانوادگی و حقوق اجتماعی افراد دارد، همواره در کانون توجه قرار گرفته است. در این گزارش، به بررسی ابعاد مختلف این مسئله خواهیم پرداخت و تحولات اخیر در خصوص طرح‌های اصلاحی تقسیم ارث را نیز تحلیل خواهیم کرد.
وضعیت فعلی تقسیم ارث در ایران
طبق قانون مدنی فعلی ایران، در تقسیم ارث بین فرزندان، سهم پسر دو برابر سهم دختر است. این تقسیم به‌طور خاص بر اساس اصول فقهی اسلامی صورت می‌گیرد. در قوانین شرعی، تأسیس سهم متفاوت برای پسران و دختران در تقسیم ارث به دلایلی مانند مسئولیت‌های اقتصادی و اجتماعی متفاوت آن‌ها در جامعه و خانواده‌ها است. پسران به‌عنوان سرپرست مالی خانواده شناخته می‌شوند و در حالی‌که دختران اغلب به‌عنوان نگهدارنده‌ی خانوده و همسران در نظر گرفته می‌شوند، مسئولیت‌های اقتصادی آن‌ها کمتر از پسران است.
این سیستم تقسیم ارث در حال حاضر برای بسیاری از افراد به‌ویژه حقوق‌دانان و فعالان حقوق زنان به‌عنوان یک مسأله تبعیض‌آمیز مطرح است و از سوی برخی افراد و گروه‌ها با انتقاداتی مواجه می‌شود. در دنیای امروز، بسیاری از افراد بر این باورند که سهم ارث دختر و پسر باید برابر باشد تا اصول برابری جنسیتی در همه عرصه‌ها رعایت شود.
طرح‌های اصلاحی در مجلس
در سال ۱۴۰۱، مجلس شورای اسلامی طرحی تحت عنوان «طرح اصلاح مواد ۹۰۷، ۹۰۸ و ۹۴۹ قانون مدنی» را با هدف ایجاد برابری در ارث بین فرزندان دختر و پسر به تصویب رساند. این طرح تلاش دارد تا تفاوت‌های موجود در سهم ارث دختران و پسران را از بین ببرد و اصل برابری را در مورد تقسیم ارث رعایت کند. بر اساس این طرح، سهم ارث دختران و پسران به‌صورت یکسان تقسیم خواهد شد. این تغییرات در راستای تحقق عدالت اجتماعی و حقوق برابر برای زنان و مردان است.
البته باید اشاره کرد که این طرح هنوز به قانون تبدیل نشده است و برای لازم‌الاجرا شدن نیاز به تأیید شورای نگهبان دارد. به‌عبارت دیگر، این طرح به‌طور کامل اجرایی نشده است و برای نهایی شدن باید از مراحل قانونی دیگر عبور کند.
ادله موافقان برابری ارث
موافقان برابری ارث معتقدند که همه افراد انسانی، فارغ از جنسیت، باید از حقوق مساوی برخوردار باشند. آن‌ها بر این باورند که تقسیم ارث بر اساس جنسیت، نوعی تبعیض است که در تضاد با اصول حقوق بشر و عدالت اجتماعی قرار دارد. به‌ویژه در دنیای مدرن که زنان به‌عنوان همکاران اقتصادی و اجتماعی مردان شناخته می‌شوند، تأکید بر تفاوت‌های جنسیتی در مسائلی چون ارث، ناعادلانه است.
در این راستا، موافقان برابری ارث همچنین استدلال می‌کنند که این تغییر می‌تواند به تقویت جایگاه زنان در جامعه کمک کند. آن‌ها بر این نکته تأکید دارند که برابر شدن ارث دختران و پسران می‌تواند به ترویج روحیه همبستگی و برابری در خانواده‌ها و جوامع کمک کند و از این طریق به پیشرفت و توسعه جامعه به‌طور کلی منجر شود.
علاوه بر این، برخی معتقدند که تقسیم مساوی ارث باعث کاهش مشکلات اجتماعی مانند تبعیض جنسیتی و تقویت احترام به حقوق زنان در داخل خانواده‌ها خواهد شد. آن‌ها استدلال می‌کنند که این تغییر در قانون، می‌تواند پایه‌گذار تحولی بزرگ در دیگر حوزه‌های اجتماعی مانند حقوق کار، آموزش و سیاست‌گذاری در زمینه‌های مربوط به زنان باشد.
ادله مخالفان برابری ارث
مخالفان برابری ارث در ایران بیشتر به دلایل فقهی به این موضوع اعتراض دارند. آن‌ها معتقدند که این تغییر با اصول فقهی اسلام مغایرت دارد. طبق آموزه‌های اسلامی، تقسیم ارث به‌گونه‌ای است که سهم پسر دو برابر سهم دختر است. آن‌ها بر این باورند که تغییر این نظام موجب تضعیف اصول دینی و ارزش‌های مذهبی جامعه خواهد شد.
یکی از استدلال‌های مهم مخالفان، این است که برابری در تقسیم ارث می‌تواند به‌ضرر خانواده‌ها و نظام‌های خانوادگی منجر شود. آن‌ها می‌گویند که تغییرات در تقسیم ارث می‌تواند موجب افزایش تنش‌ها و درگیری‌های خانوادگی شود و حتی ممکن است به طلاق و فروپاشی ساختارهای خانواده منجر گردد.
راه‌حل‌های جایگزین
برخی از کارشناسان به جای تغییر در سهم ارث، پیشنهاد کرده‌اند که راه‌حل‌های دیگری برای ایجاد برابری برای زنان ارائه شود. این کارشناسان بر این باورند که در شرایط فعلی، بهتر است که مسائل دیگری مانند مهریه، حضانت فرزندان و حقوق اجتماعی زنان تقویت شوند تا از طریق این اقدامات، برابری جنسیتی به‌طور کلی در جامعه تحقق یابد.
یکی از این راه‌حل‌ها، افزایش سهم زنان در زمینه‌های دیگر مانند مهریه و حقوق حضانت فرزندان است. این راه‌حل‌ها به‌ویژه در شرایطی که نابرابری‌های دیگر در جامعه وجود دارد، می‌تواند گامی مهم در راستای ایجاد عدالت اجتماعی و برابری حقوق زنان و مردان باشد.
در نهایت، موضوع برابری ارث بین دختر و پسر در ایران یکی از موضوعات حقوقی پیچیده و چالش‌برانگیز است که نیازمند توجه ویژه به ابعاد فقهی، اجتماعی، اقتصادی و حقوقی است. در حالی‌که طرح اصلاحی مجلس می‌تواند گامی در جهت برابری و عدالت اجتماعی باشد، هنوز مشکلاتی در این مسیر وجود دارد که ممکن است بر سر راه تصویب و اجرای آن قرار گیرد.
موافقت و مخالفت‌های موجود در این زمینه نشان‌دهنده تنوع دیدگاه‌ها و نظرات در جامعه است. در صورتی که این طرح به قانون تبدیل شود، قطعاً تأثیرات عمیقی در نظام حقوقی کشور خواهد داشت و ممکن است به تغییراتی بزرگ در سایر زمینه‌های حقوقی نیز منجر شود. در هر صورت، لازم است که در کنار تغییرات قانونی، آموزش و فرهنگ‌سازی گسترده‌ای در خصوص حقوق برابری انجام شود تا مردم جامعه به‌طور آگاهانه از آن بهره‌مند شوند.
نظر شما